Phi Chhṳ-vùn

Chhiùng Wikipedia lòi
Phi Chhṳ-vùn.

Phi Chhṳ-vùn (裨治文, Elijah Coleman Bridgman, 1801-ngièn -1861-ngièn), Mî-phu-fi Chhòn-kau-sṳ, hióng-yin Sîn-kau thi-yit-vi lòi-fà Chhòn-kau-sṳ Sû-kak-làn-ngìn Mâ-lî-sùn (R.Morrison) ke fû-yok, yì lòi-fà ke thi-yit-vi Mî-koet Chhòn-kau-sṳ.

1830-ngièn 2-ngie̍t 25-ngit, kì chhiùng Pô-sṳ-tun lòi-to Kóng-chû. Tông-sṳ̀ Chûng-koet song cho-m̀-tet kûng-khôi chhòn-kau, kì chú-yeu he hiong Mâ-lî-sùn ho̍k-si̍p Hon-ngî, yî-khi̍p chin-hàng khì-thâ chún-phi kûng-chok. Tâm-ngim Yîn-vùnChûng-koet Chhûng-po》 ke phiên-si̍p, hiong Sî-fông kie-shàu Chûng-koet ke vùn-fa, Li̍t-sṳ́, ngî-ngièn, fûng-siu̍k, fûng-fu liáu Mî-koet-ngìn tui Chûng-koet ke ngin-sṳt, thièn-thin liáu Mî-koet Hon-ho̍k ke kîn-kî.

Phi Chhṳ-vùn he chui-chó kôan-chu Chûng-koet Â-phién mo-yi mun-thì ke Sî-fông Chhòn-kau-sṳ chṳ̂-yit, tui Â-phién ke liù-pì péu-sṳ liáu khi̍t-thai ke fun-khái. 1832-ngièn 3-ngie̍t, kì chhai 《Chhòn-kau-sṳ Siên-khi》 fat-péu vùn-chông phîn-kit â-phién mo-yi tui Chûng-koet ke ngùi-hoi, chiông â-phién mèu-shu̍t vì “chap-mò Chûng-koet sa-fi chui-thai ke chhui-ok chṳ̂-ngièn”, pin tui Chûng-koet thu̍k-phín ngiàm-chhùng fàm-làm chin-hàng liáu Chhṳ̂m-thu mèu-siá. Liá-he Mî-koet Chhòn-kau-sṳ sú-chhṳ kûng-khôi thi chhai Sî-fông chha̍p-chì sông phìn-lun chhai-fà â-phién mo-yi mun-thì, ya-he thi-yit-chhṳ sṳ́ Mî-koet kûng-chung chṳ́n-kiâng thi liáu-kié Sî-fông sông-ngìn chhai Chûng-koet ke â-phién chéu-sṳ̂ fa̍t-thûng.

1841-ngièn tet-to Néu-yok Thai-ho̍k ke Sṳ̀n-ho̍k Pok-sṳ ke ho̍k-vi. 1847-ngièn yî-heu, kì yì-kî Sông-hói, chhâm-kâ 《Sṳn-kîn》 ke fân-yi̍t kûng-chok. Chhṳ̍t-to 1861-ngièn chhai Sông-hói ko-sṳ̂n. Vàn-sṳ̀n ke Phi Chhṳ-vùn Vùn-lî Yi̍t-pún (Bridgman Version) chiông “God” fân-yi̍t-vì “Sṳ̀n” yì m̀-he “Sông-ti”. Yit-pân ngin-vì, liá-ke yi̍t-pún pí yî-chhièn ke khì-thâ yi̍t-pún yi̍t pit chûng-sṳ̍t, chhiet-khiûn ngièn-vùn.

1854-ngièn 5-ngie̍t, sùi Mî-koet chu-fà kûng-sṳ́ Ma̍k-liên chhiùng Sông-hói chin-ngi̍p Thai-phìn Thiên-koet hot-khî kháu-chhat, fì sông-hói heu fat-péu 《Thiàu-chhà Po-ko》, féu-thin Thai-phìn Thiên-koet.