Liuk-si Sṳ-khien

Chhiùng Wikipedia lòi
Liá-piên "Liuk-si Sṳ-khien" ke ya̍p-mien he pha̍k-fa-sṳ, yû hon-sṳ lièn-kiet"六四事件" ke ya̍p-mien chhai liá-hong tiám-chhut.

Liuk-si Sṳ-khien, ya hêm cho Pat-kiú Ho̍k-yun lâu Thiên-ôn-mùn Sṳ-khien, he 1989-ngièn 4-ngie̍t 15-ngit chṳ 1989-ngièn 6-ngie̍t 4-ngit chṳ̂-kiên Pet-kîn fat-sâng ke yit-chak ho̍k-sâng khong-ngi sṳ-vî sṳ-khien, heu-lòi pûn Chûng-koet Khiung-sán-tóng chṳ́n-ap.

sí-tet ke ngìn-sú[phiên-siá | kói ngièn-sṳ́-mâ]

yit-pân ngin-vì sí-sông chú-yeu fat-sâng chhai kiûn-chhui khôi hi Thiên-ôn-mùn ke lu sông (Muk-si-thi he khì-chûng yit-ke sí-sông pí-kha tô ke thi-fông); kôan-yî Thiên-ôn-mùn kóng-chhòng nui ke sí-sông, chhiu yû m̀ thùng ke kóng-fap. Chhèu Lâng (柴玲) chhai 6-ngie̍t 8-ngit ke liu̍k-yîm tî-tú kóng, „yû ngìn fa thùng-ho̍k sí 200 kí ngìn yí, yi̍t yû ngìn kóng kóng-chhòng yí-kîn sí 4000 kí yí. Khí-thí ke sú-sṳ to kîm-hâ ngài tén tû m̀-tî.“ Chûng Khiung chṳn-fú fat-ngièn-ngìn thùng kiûn-chhui ke kôn-yèn chhai thien-sṳ sông féu-ngin 6-ngie̍t 4-ngit chhai Thiên-ôn-mùn sí-ngìn. Than-he tông-sṳ̀ ke Pet-kîn Yî-yen tû mân yí, to kîm-hâ Chûng Khiung chṳn-fú tû mò kûng-pu Liuk si sí-mòng ngìn-sú thùng miàng-tân. Tên Chṳ́-lîm (丁子霖) Kau-su ke 17 se ke lai-é Chióng Tshia̍p (蔣捷) lièn chhai 6-ngie̍t 3 ho vân fûn Chûng-khiung kiûn chhui chhiông sat, só-yî khôi-sṳ́ lièn-hì khì-thâ sí nàn chá kâ su̍k, sû-si̍p liuk si sí nàn chá miàng tân. To 2006-ngièn 6-ngie̍t vì chṳ́, chhṳ ngièn-pún ke 155 ngìn, chen-kâ chṳ 186 ngìn.

Kîn-kí liu̍k-yáng-tai thùng Chûng-koet kôn-fông ke ki-chai, kài-ngiàm phu-chhui khôi to Thiên-ôn-mùn kóng-chhòng ke sṳ̀-hèu, kóng-chhòng tî-tú yù yû kí chhiên ke ho̍k-sâng liù chhai ki-ngiam-pî ke fu-khiûn m̀ khén chéu, pûn kiûn-chhui vì-chhu, pit kì-têu kié-san. Liû Hiáu-pô pûn chhâ-ngìn là hi heu, chhai Chûng-koet tûng-ông Thien-sṳ-thòi kóng: „kien m̀ to kiûn-chhui hiong kóng-chhòng sông ke ho̍k-sâng khôi-chhiông“ (thai yi). Chṳ̂m-tui Chhèu Lâng ke kóng-fap, yit-chhṳ̍t chhai Thiên-ôn-mùn kóng-chhòng liù-sú to chui-heu yit-khat ke Thòi-vân kô-sú Hêu Tet-khien (侯德健) chhai ki-liu̍k-phién «Thiên-ôn-mùn» tî-tú kóng: „sṳ-sṳ̍t hàn-màng kèu mo̍k? Cho-mak-ke oi-yung thai-fa tui-khong thai-fa?“. Than-he Tên Chṳ́-lîm chhai chhìm-fóng sí-nàn-chá ke sṳ̀-hèu fat-hien, chhîn-chhòng ke ko-chhàng chûng, Chûng Khiung kiûn-chhui chên-kîn hiong kóng-chhòng tî-tú ke ho̍k-sâng khôi-chhiông chhùng sat-sí ke ho̍k-sâng, pí-yì kóng Chûng-koet Ngìn-mìn Thai-ho̍k ke ho̍k-sâng Chhàng Yìn hîn (程仁興), chhai kóng-chhòng chûng-sîm ke Koet-khì-kòn hâ pûn kài-ngiàm sṳ-pîn lon-chhiông tá-sí; Pet-kîn Nùng-ngia̍p Thai-ho̍k yèn-ngi-hì ke sha̍k-sṳ ngièn-kiu-sâng Tai Kîm-phìn (戴金平), chhai ki-ngiam-thòng fu-khiûn pûn sṳ-pîn chhiông-sat. M̀-ko to kîm-hâ vì-chṳ́, phàng-yû lòi-chhṳ khó-kho lòi-ngièn ke liu̍k-chhiong chṳn-sṳ̍t 6-ngie̍t 4-ngit chhai Thiên-ôn-mùn kóng-chhòng tî-tú yû thù-sat ke hàng-vì.

Kîn-kí tông-sṳ̀ Pet-kîn ke Sṳ-chhòng Chhṳ̀n Hî-thùng (陳希同) chhai «kôan-yî chṳ-chṳ́ thûng-lon thùng phìn-sit fán-kiet-mìn phau-lon ke chhìn-khóng po-ko» tî-tú kóng „chhai kí thiên ke phau-lon tú ... kài-ngiàm phu-chhui chan-sṳ, vú-kín chan-sṳ, kûng-ôn kòn-kín fu-sông 6000 kí ngìn, sí kí sṳ̍p ngìn ... yû 3000 tô miàng fî-kiûn-ngìn su-sông, 200 tô ngìn sí, pâu-koat 36 ke thai-ho̍k-sâng.“ Chûng Khiung khúng-chṳ ke sîn-vùn mòi-thí fat-péu ko yû Kié-piong-kiûn kôn-pîn pûn fun-nu ke khiùn-chung fùn-sêu yî-heu ke liu̍k-chhiong thùng cheu-phién. Sí ke kiûn-ngìn heu-lòi pûn tûng-ông kiûn-ve su-yi „Khiung-fò-koet ví-sṳ“ ke chhṳ̂n-ho, chúng-khiung yû 10 ngìn, khì-chûng 6 ngìn he chhai Chhòng-ôn-kiê (長安街) Tshùi-mì-lu (翠微路) ke lu-khiéu chón-vân ke sṳ̀-hèu yîn-vì chhâ-suk thai khoai fân-chhâ, yù-siông chhat chho̍k thi-pán hí-fó ko-sṳ̂n. Hói-ngoi hó-tô mòi-thí ke po-thô kóng sí-mòng ke ngìn-sú chhêu-ko 1000 ngìn, kài-ngiàm phu-chhui sí sṳ̍p kí ngìn. Hó-tô Pet-kîn sṳ mìn, ho̍k-sâng thùng thu̍k-li̍p mòi-thí liá sṳ-khien ke po-tho he „Chûng-koet chṳn-fú phau-li̍t chṳ́n-ap thùng thù-sat fò-phìn sṳ-vî ke ho̍k-sâng thùng sṳ-mìn“, sṳ-kie sông tû-yû mòi-thí hêm khì cho „Liuk-si thù-sat“ ya-he „Thiên-ôn-mùn thù-sat“. Chûng-koet chṳn-fú chhai tông-sṳ̀ ke «Ngìn-mìn ngit-po» thùng «Kié-piong-kiûn po» tî-tú, kóng Liuk-si sṳ-khien he „Yîn-yúng ke Ngìn-mìn Kié-piong-kiûn chhí-tet chṳ́n-ap fán-kiet-mìn phau-lon ke ví-thai sṳn-li“.