Ôn-kî-sôn

Â-ngì-fap Ôn-kî-sôn ke vi thien lì hìn-sṳt ke yit-pân kiet-kèu.

chhai Chṳ̂n-fu̍t sâng-vu̍t chûng fat-hien ke 21 chúng thàn pha̍k ngièn α Ôn-kî-sôn, kîn-kí khì chet lièn ke pK_a chhṳ̍t lâu chhai sâng lî sâng lî pH 7.4 chhṳ̍t hî tai thien hò fûn chû.

tô thai he yit-chúng lièn chhong ke ôn kî sôn

pún piáng ôn sôn he phiêu-chún ôn kî sôn ke yit-chúng

Ôn-kî-sôn (氨基酸, Fap-vùn: Acide aminé, Tet-vùn: Aminosäure, Yîn-vùn: Amino acid) he sâng-vu̍t-ho̍k sông chhùng-yeu ke Yû-kî Fa-ha̍p-vu̍t, kì he yù Ot (-NH₂) l Sò-sôn (-COOH) ke kôn nèn thòn chû-sṳ̀n ke, yî-khi̍p yit-ke chet lièn lièn to mî yit-ke ôn kî sôn. ôn kî sôn he kèu-sṳ̀n Thàn-pha̍k-chṳt ke kî-pún tân-vi, fù yi Thàn-pha̍k-chṳt thi̍t-thin ke Fûn-chṳ́ kiet-kèu hìn-thai, sṳ́ kì-ke Fûn-chṳ́ khí-yû sâng fa fa̍t sin. Thàn-pha̍k-chṳt he sâng-vu̍t-thí nui chhùng-yeu ke fa̍t sin Fûn-chṳ́, pâu-koat chhûi fa sîn chhṳ̀n thoi chhia ke môi (yu chhṳ̂n “ kau su ”).

M̀-thùng ke ôn kî sôn thot súi suk ha̍p hìn-sṳ̀n thai (Thàn-pha̍k-chṳt ke ngièn-sṳ́ phién thon), he Thàn-pha̍k-chṳt sâng sṳ̀n ke chhièn thí.