Thông Ngiâ-mong
Thông Ngiâ-mong (湯若望, Tet-ngî: Johann Adam Schall von Bell，1591-ngièn － 1666-ngièn), Sṳ̀n-sṳn Lò-mâ-ti-koet Tet-koet-ngìn, Thiên-chú-kau Yâ-sû-fi siû-sṳ, sṳ̀n-fu, ho̍k-chá, chhòn-kau-sṳ, lòi fà chhòn-kau, Chûng-koet mìn-ma̍t chhîn-chhû kôn-yèn.
Sâng-phìn
[phiên-siá | kói ngièn-sṳ́-mâ]Thông Ngiâ-mong chhut-sâng yî Sṳ̀n-sṳn Lò-mâ-ti-koet Khô-lùng kui-chhu̍k kâ-thìn, chhai Yi-thai-li ho̍k-si̍p sú-ho̍k, vu̍t-lî, sṳ̀n-ho̍k lâu Thiên-vùn-ho̍k, 1611-ngièn chhai Lò-mâ kâ-ngi̍p Yâ-sû-fi.
Chhai Mìn-chêu
[phiên-siá | kói ngièn-sṳ́-mâ]1618-ngièn chhièn-vông Chûng-koet chhòn-kau, 1620-ngièn to-tha̍t Àu-mùn ho̍k-si̍p Chûng-vùn.
1623-ngièn lòi-to Pet-kîn, chiông Ka-li-lio̍k ke vùn-chông fân-yi̍t heu sû-si̍p sṳ̀n 《Yén-kiang-sot》 yit-sû, ya chiông tet-koet khóng-yá ho̍k-kâ Agricola lun-shu̍t Êu-chû khôi-chhái lâu yá-kîm kî-su̍t ke ki-chho̍k 《Lun khóng-yá》 (De re Metallica) yi̍t-sṳ̀n Chûng-vùn, chhí miàng 《Khwun-yî Kak-chṳ》.
1627-ngièn pûn phai-vông Sham-sî kón-lî kau-vu. 1630-ngièn kîn Tshî Kông-khí thûi-chien, Thông Ngiâ-mong fung-seu thi-ngi kài lòi-to Pet-kîn, chiap-thoi chhòn-kau-sṳ Thèn Ngiu̍k-hâm ngim-chṳt li̍t-khiu̍k, hia̍p-chhu Tshî Kông-khí. Mìn-chêu chṳn-fú vì chú-chṳ́ chhîn-kiûn ngi̍p-kôan, kì su chêu-thìn miang-lin chṳ-chho fó-phàu. Vàn-sṳ̀n liáu chhet-son Ngit-sṳ̍t lâu Ngie̍t-sṳ̍t ke 《Kâu-sṳ̍t-sot》.